ضرورت تبدیل شدن زبان مادری به یک دغدغه ملی، هزار گونه زبانی در ایران داریم - وبلاگ سفر و گردشگری

به گزارش وبلاگ سفر و گردشگری ، به مناسبت فرارسیدن روز جهانی زبان مادری، نشست زبان مادری و سیاستگذاری هویت به صورت مجازی با میزبانی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات امروز (دوم اسفندماه) برگزار گردید.

در ابتدای این نشست، ابراهیم حاجیان، عضو هیات علمی وزارت علوم و دبیر جلسه با اشاره به اینکه فشارهای محیطی و چالش های متوجه مساله زبان رسمی فارسی، ظرف یک دهه گذشته در داخل و خارج کشور سابقه داشته، گفت: متاسفانه رعایت انصاف نیز در آنها نشده و گرفتار تفریط و افراط بوده است. باید بتوانیم در این راستا پاسخی متین به مباحث رسانه ای و فضاهای مجازی بدهیم.

حاجیان تاکید نمود: باید به نگاهی تازه به دغدغه موجود و ارایه پیشنهادهای اساسی و متعادل دست یابیم.

بعلاوه، فردین منصوری، محقق و دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه خوارزمی در سخنانی به ارایه تجربیات خود در حوزه مطالعات هویت و زبان ملی پرداخت و مطرح نمود: زبان مادری دارای ظرفیت بزرگی است و ما در حوزه برنامه ریزی هویت و زبان مادری دارای خلاهایی هستیم. یکی از این خلاها تبدیل نشدن این مساله به دغدغه ملی است که اگر مساله ای عمومی گردد به آن برنامه ریزی، سیاست گذاری و بودجه اختصاص می یابد.

تعلق به زبان مادری کلید انسجام ملی است

منصوری با تاکید بر اینکه تعلق به زبان مادری کلید انسجام ملی است، گفت: زبان مادری و هویت محلی در ایران هیچ نهاد متولی و آیین نامه ای ندارد، بنابراین برای آن برنامه ریزی نمی گردد و بودجه ای نیز اختصاص نمی ِآید. زبان های محلی ایران دارای غنای زیادی هستند ولی الگویی بومی برای ورود به حوزه زبان های محلی و نسبتشان با زبان ملی نداریم.

وی اضافه نمود: باید بر اساس یک تئوری بومی و ایرانی به ارایه مدل بپردازیم و در این راستا نیازمند سیاستگذاری واقعی هستیم تا از قابلیت های زبان بومی برای انسجام ملی استفاده کنیم.

منصوری بعلاوه با ابراز تاسف از اینکه در نظام های آکادمیک به زبان قومی توجه نمی گردد، گفت: از سوی دیگر مسایلی چون روبرو کردن مساله زبان به عنوان یک گزاره فرهنگی با مباحث سیاسی و نیز تمرکز گرایی و بی توجهی به نهادهای بومی و محلی مشکل ساز هستند. بی شک توجه به زبان های مادری و محلی به افزایش مشارکت های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی منجر می گردد و وقتی یتوان و قدرت یک زبان را افزایش می دهیم تعلق اهالی آن زبان به انسجام ملی نیز بیشتر می گردد.

ایران جامعه ای تاریخی است

بعلاوه در این نشست، احسان هوشمند، پژوهشگر مسایل قومی ایران با تاکید بر اینکه ایران جامعه ای تاریخی است، مطرح نمود: در مباحث تاریخی، شهر دارای جایگاهی ویژه است و ما بزرگانمان را در فرهنگ و سیاست به نام شهرشان نه قوم و زبانشان می شناسیم. البته استثناهایی نیز وجود دارد که از سایر عناصر هویتی از جمله طایفه و خاندان استفاده می گردد.

هوشمند اضافه نمود: از زمان ورود اعراب به ایران تا عهد صفوی ایران فاقد یک دولت اجتماعی بود ولی کم کم زبان فارسی تبدیل به زبان علمی و رسمی شد. امام محمد غزالی در مقدمه کیمیای سعادت اشاره نموده که این اثر را به فارسی نوشته چون عوام به زبان فارسی آشنایی دارند و حتی در سرحدات ایران خصوصی ترین رابطه مردم با هم یعنی خط سنگ مزارها به زبان فارسی بوده است. زبان فارسی زبان فرهنگ و تمدن ایران بوده تا اینکه در عصر قاجار هویت های تازهی سردرآوردند و همزمان با افزایش رقابت های بین المللی و ورود ایدئولوژی های تازه مفاهیم دیگر از جمله واژه های مرتبط با ایدئولوژی کمونیستی با مفاهیمی از جمله ملیت ها و خلق های ایرانی وارد ایران شدند.

وی به اصلاح زبانی ترکیه نیز اشاره نمود و گفت: همزمان با این رویدادها در اواخر قرن 19 و اوایل قرن بیستم در ترکیه با اصلاح زبان با برچیدن دستور زبان های فارسی و عربی از زبان ترکیه و حذف عناصر ایرانی از زبان ترکی روبرو شدیم.

پیوند محکم گویش های محلی با عناصر زبان فارسی

هوشمند با بیان اینکه در گویش های محلی ایران شاهد پیوند محکم آنها با عناصر زبان فارسی هستیم، مطرح نمود: به عنوان نمونه در زبان عربی گویش خوزستانی چهار حرف فارسی یعنی (گ.چ.پ.ژ) را داریم و در زبان ترکی آذربایجانی ساختار نحوی زبان فارسی موجود است.

وی بعلاوه گفت: تا به امروز 400 گونه زبانی در ایران شناسایی شده و برآورد می گردد که حدود هزار زبان در کشورمان موجود باشد.

زبان فارسی عنصر وحدت بخش ایرانیان بوده است

مهدی نوید ادهم، دبیرکل سابق شورای عالی آموزش و مشاور وزیر آموزش و پرورش نیز در این نشست، با تاکید بر اینکه از زمان های دور زبان فارسی عنصر وحدت بخش ایرانیان بوده است، مطرح نمود: زبان رسمی فارسی زبان فرهنگی و تمدنی ایرانیان است که از دیرزمان وجود داشته و اسناد رسمی و آثار فاخر ادبی ما نشان می دهد این زبان از چند هزار سال پیش تا به امروز عنصر وحدت بخش ایرانیان بوده است.

نوید ادهم با بیان اینکه هویت ما دارای چهار مولفه شامل بعد محلی و قومی، بعد ایرانی با قدمت 7000 ساله، اسلامیت با قدمت 1400 ساله و نیز بعد جهانی است، اضافه نمود: باید میان این مولفه ها تعادل برقرار گردد و گرنه قربانی کردن هر یک از آنها مرگ سایر مولفه ها را نیز در پی خواهد داشت.

وی تاکید نمود: متاسفانه امروز هویت پذیری نسل جوان آسیب دیده و باید برای این مساله چاره اندیشی کنیم. در این راستا در آموزش و پرورش کوشش شده ضمن پاسداشت زبان فارسی و اصرار بر تالیف کتاب های درسی به فارسی در قالب برنامه های جنبی و اردویی به زبان های قومی نیز توجه گردد و در سند تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش توجه خاصی به هویت شده است.

هویت محدود به زبان نیست

بعلاوه در این نشست، محمد حسین زاده، پژوهشگر و دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه خوارزمی در سخنانی با تاکید بر اینکه هویت تنها به زبان محدود نیست، گفت: فارسی دارای سابقه و استحکام طولانی در ایران زمین است که توانست از عواقب جنگ های جهانی نیز مصون بماند و حفظ گردد.

حسین زاده اضافه نمود: باید هوشیار باشیم تا در مساله زبان فارسی دچار تجربه اعمال سیاست تنظیم خانواده 20 سال پیش نشویم و در سال های بعد احساس ندامت نکنیم. در این حوزه باید با هوشیاری و فارغ از افراط و تفریط پیش برویم و داشته هایمان را قربانی آرزوها و آمالمان نکنیم.

وی در انتها گفت: زبان قومی بخش زیادی از هویت ِابی جوانان امروز را به خود اختصاص داده و نباید سیاستگذاری های ما در این حوزه تحت تاثیر چانه زنی ها قرار گیرد. باید یک نهاد ویژه متولی زبان رسمی گردد تا به شکل متمرکز و تخصصی در این حوزه سیاستگذاری کند.